TRƯỜNG HỢP LÊ VĨNH TÀI
hãy chạm vào phím, bài
thơ sẽ tự mở khoá
Thơ tìm thấy một từ và nó
sẽ thở
(Làm thơ - Lê
Vĩnh Tài)
Lê Hồ Quang
1. Thơ mạng (internet poetry) là loại hình thơ gắn với nền tảng, không gian công nghệ số, đặc thù của nó là sự lai ghép, nói đúng hơn, là sự cộng sinh giữa hai thành tố - thơ và internet. Cuộc hôn phối với công nghệ số và các phương tiện kĩ thuật hiện đại khiến ranh giới ổn định về mặt thể loại của thơ trữ tình truyền thống bị phá vỡ. Không gian công nghệ và môi trường số đòi hỏi một tâm thế và tư duy sáng tạo, tiếp nhận mới, khác (tạm gọi là tâm thế và tư duy mở, động), so với truyền thống (xuất bản/ in trên giấy, có tính đóng, tĩnh). Do đó, với thơ mạng, quan niệm về tác giả, độc giả, nguyên tắc giao tiếp và giá trị tác phẩm…, đương nhiên sẽ giãn nở, thay đổi, thậm chí được tái định nghĩa.
Vào thập niên đầu thế kỉ
XXI, khi internet bắt đầu được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam, thơ mạng viết bằng
tiếng Việt cũng xuất hiện phổ biến trên các tạp chí điện tử, các website văn
học (talawas.org, tapchitho.org, vanchuongviet.org, damau.org, gio-o.com …) và
về sau, trên Webblog, Yahoo 360, Facebook, Instagram... Nhiều khuynh hướng tìm
tòi, cách tân, thể nghiệm thơ khác nhau đã bùng nổ trên không gian mạng.
Internet đã mở ra một không gian hiện đại, dân chủ và vô cùng rộng rãi cho hoạt
động sáng tác và phê bình, tranh luận nghệ thuật.
Cho đến nay, khi nói đến
thơ mạng viết bằng tiếng Việt, ta có thể nhắc đến không ít tên tuổi: Khế Iêm,
Inrasara, Nguyễn Quốc Chánh, Trần Tiến Dũng, Mai Văn Phấn, Nguyễn Thế Hoàng
Linh, Trần Nguyễn Anh, Lý Đợi, Bùi Chát, Lê Vĩnh Tài, Nguyễn Thanh Hiện, Pháp
Hoan, Nguyễn Huy Hoàng, Nguyễn Hàn Chung, Nguyễn Đức Tùng, Lê Anh Hoài, Phạm
Hiền Mây, Trần Hạ Vi, Nguyễn Phong Việt, Nồng Nàn Phố, Nguyễn Thiên Ngân…[1]
Trong số các tác giả
thơ mạng nói trên, Lê Vĩnh Tài - không nghi ngờ gì nữa - là một gương mặt đặc
biệt.
2. Lê Vĩnh Tài hiện
sống và làm việc tại Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Trước khi chủ yếu viết và
công bố thơ trên mạng, ông từng xuất bản nhiều ấn phẩm ở những nhà xuất bản uy
tín trong nước, chẳng hạn: hoài niệm chiều
mưa (Nxb
Thanh niên, 1991); và
nỗi nhớ đã bắt đầu với gió (Nxb Văn nghệ, TP Hồ Chí Minh, 2004); Liên
tưởng (Nxb
Văn nghệ, Tp Hồ Chí Minh, 2006); đêm và
những khúc rời của Vũ (Nxb Hội Nhà văn, 2008); thơ
hỏi thơ (Nxb
Thanh Niên, 2008)… Đầu thế kỉ XXI, ông bắt đầu công bố tác phẩm trên các
website văn học như tienve.org, damau.org, vanchuongviet.org, vanviet.info... Gần đây,
sáng tác của ông được cập nhật thường xuyên trên facebook Lê Vĩnh Tài, bao gồm
thơ ngắn, trường ca, thơ văn xuôi, tản văn, tiểu luận.
Quan sát, nhận thức hiện thực trong sự chuyển động và tương tác đa chiều giữa thơ và nhiều phương diện đời sống xã hội, văn hóa, nghệ thuật, công nghệ, Lê Vĩnh Tài đã biến thơ thành một trò chơi ngôn ngữ, ở đó, đường ranh thể loại/ loại hình giữa thơ với tin tức báo chí, văn xuôi, lí luận phê bình, ngôn ngữ máy tính… bị chồng lần, xóa mờ một cách có chủ ý. Ở thơ Lê Vĩnh Tài, ta thấy rõ tinh thần thể nghiệm, ý thức chất vấn về sự viết và mong muốn tìm kiếm những khả thể nghệ thuật mới. Thơ ông khiêu khích quan niệm và cách đọc truyền thống, đồng thời đặt ra nhiều vấn đề về cách viết, cách đọc.
