NGUYỄN DUY, NHÀ THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
(Lã Nguyên)
Tư duy của tác giả, đối tượng nghiên cứu và phương pháp tiếp cận, đó là ba điểm đáng chú ý.
Chi phối cấu trúc và nội dung cuốn sách là kiểu tư duy lí luận, chú trọng tính hệ thống - cấu trúc chặt chẽ. Điều này thể hiện trong mô hình và hệ thống thuật ngữ thi pháp học khá quen thuộc và ngay trong ý đồ diễn giải khái niệm "Nguyễn Duy - Nhà thơ hiện đại Việt Nam", theo kiểu Lã Nguyên. Tác giả Nguyễn Duy, gương mặt thơ quen thuộc thời chống Mỹ, được nghiên cứu từ góc độ loại hình, trong sự so sánh với một kiểu loại hình tác giả khác, áp đảo, nổi bật của thơ Cách mạng - tác giả Tố Hữu. Sự thực là "cuống nhau và chùm rễ" của thơ Nguyễn Duy với gốc thơ Cách mạng khá đậm, và dù rẽ nhánh sang thể tài, cảm hứng thế sự, đời tư, ông không hoàn toàn đối lập - trong tư cách một kiểu tác giả - với kiểu nhà thơ - chiến sĩ mà Tố Hữu là đại diện nổi bật, điều này không phải không gây gợn nghĩ. Nhưng vấn đề loại hình tác giả được đặt ra ở đây thực sự có ý nghĩa và cần được tiếp tục, đặc biệt trong nghiên cứu văn học sử hiện đại. Tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu (văn hóa - lịch sử, phân tích hình thức, diễn ngôn, hệ thống... ), đặc biệt ấn tượng là phương pháp so sánh - loại hình. Các lí thuyết nghiên cứu ở đây thực sự là những công cụ nhà nghề, chúng được nhà phê bình sử dụng một cách linh hoạt, nhẹ nhõm.
Đây là một cuốn sách nghiên cứu - phê bình được đẩy tới trên đà rất nhiều công trình lí luận, nghiên cứu nền tảng trước đó của tác giả (xem ảnh chụp). Thế nên, với tư cách một quả ngọt hái thêm trên quá trình nghiên cứu, cuốn sách có vẻ đẹp ung dung của độ chín không cưỡng cầu. Nó đến từ tinh thần đối thoại, thái độ gợi mở tri thức, ngôn ngữ phân tích giản dị, tự nhiên và sôi nổi.
Vinh, 5/1/2022
